Shefi i Kombeve të Bashkuara paralajmëron se nivelet globale të deteve janë rritur më shpejt që nga viti 1900 dhe rritja e tyre e pamëshirshme vë në rrezik vende si Bangladeshi, Kina, India dhe Holanda dhe rrezikon në mënyrë akute gati 900 milionë njerëz që jetojnë në zonat e ulëta bregdetare.
Në një fjalim të zymtë në mbledhjen e parë të Këshillit të Sigurimit mbi kërcënimin ndaj paqes dhe sigurisë ndërkombëtare nga rritja e nivelit të detit, Sekretari i Përgjithshëm Antonio Guterres deklaroi se nivelet e detit do të rriten ndjeshëm edhe nëse ngrohja globale kufizohet “mrekullisht” në 1.5 gradë Celsius. (2,7 gradë Fahrenheit), qëllimi i pakapshëm ndërkombëtar. Ai paralajmëroi se Toka ka më shumë gjasa në një rrugë të ngrohjes që përbën “një dënim me vdekje” për vendet e cenueshme nga kjo rritje, duke përfshirë shumë kombe të vogla ishullore. Përveç vendeve të kërcënuara, Guterres tha, “mega-qytetet në çdo kontinent do të përballen me efekte serioze, duke përfshirë Kajron, Lagos, Maputo, Bangkok, Dhaka, Xhakarta, Mumbai, Shangai, Kopenhagen, Londra, Los Angeles, Nju Jork, Buenos Aires. dhe Santiago.”, shkruajnë mediat e huaja.
Shefi i OKB-së theksoi se çdo pjesë e një shkalle në ngrohjen globale llogaritet, pasi rritja e nivelit të detit mund të dyfishohet nëse temperaturat rriten me 2 gradë Celsius (3.6 gradë Fahrenheit) dhe mund të rritet në mënyrë eksponenciale me rritje të mëtejshme të temperaturës. Organizata Botërore Meteorologjike publikoi të martën të dhëna që përshkruan rrezikun e madh të rritjes së deteve, tha Guterres.
“Niveli mesatar global i deteve është rritur më shpejt që nga viti 1900 se në çdo shekull të mëparshëm në 3000 vitet e fundit,” tha ai. “Oqeani global është ngrohur më shpejt gjatë shekullit të kaluar se në çdo kohë në 11,000 vitet e fundit.”
Sipas të dhënave të cituara nga Guterres, niveli mesatar global i detit do të rritet me rreth 2 deri në 3 metra (rreth 6.5 deri në 9.8 këmbë) gjatë 2000 viteve të ardhshme nëse ngrohja kufizohet në 1.5 gradë Celsius. Me një rritje prej 2 gradë Celsius, detet mund të ngrihen deri në 6 metra (19.7 këmbë), dhe me një rritje prej 5 gradë Celsius, detet mund të ngrihen deri në 22 metra (72 këmbë), sipas ËMO.
“Bota jonë po kalon kufirin e ngrohjes prej 1,5 gradësh që kërkon një e ardhme e jetueshme, dhe me politikat aktuale, po shkon drejt 2,8 gradëve – një dënim me vdekje për vendet e cenueshme”, tha Guterres.
Pasojat janë të paimagjinueshme, tha Guterres. Komunitete të ulëta dhe vende të tëra mund të zhdukeshin, bota do të dëshmonte një eksod masiv të popullsive të tëra në një shkallë biblike dhe konkurrenca do të bëhej gjithnjë e më e ashpër për ujë të freskët, tokë dhe burime të tjera. Guterres është përpjekur të tërheqë vëmendjen e botës ndaj rreziqeve që vijnë nga ndryshimet klimatike, për të nxitur veprime. Në tetor, ai paralajmëroi se bota është në “një luftë për jetë a vdekje” për mbijetesë ndërsa “kaosi klimatik po galopon përpara” dhe akuzoi 20 vendet më të pasura të botës se nuk kanë bërë sa duhet për të ndaluar planetin nga mbinxehja. Në nëntor, ai tha se planeti po shkon drejt “kaosit klimatik” të pakthyeshëm dhe u kërkoi udhëheqësve globalë që ta kthejnë botën në rrugën e duhur për të ulur emetimet, për të mbajtur premtimet për financimin e klimës dhe për të ndihmuar vendet në zhvillim të shpejtojnë kalimin e tyre drejt energjisë së rinovueshme. Marrëveshja historike e Parisit e miratuar në 2015 për të adresuar ndryshimet klimatike kërkon që temperaturat globale të rriten maksimumi 2 gradë Celsius deri në fund të shekullit në krahasim me kohërat para-industriale dhe sa më afër që të jetë e mundur në 1.5 gradë Celsius. Guterres tha se bota duhet të trajtojë krizën klimatike si shkaku kryesor i rritjes së deteve dhe Këshilli i Sigurimit ka një rol kritik për të luajtur në ndërtimin e vullnetit politik të kërkuar. Takimi i Këshillit të Sigurimit, i organizuar nga Malta, e cila mban presidencën e këshillit këtë muaj, dëgjoi folës nga rreth 75 vende, të mëdha dhe të vogla, të rrezikuara dhe pa dalje në det, të gjithë duke shprehur shqetësimin për ndikimin e rritjes së vazhdueshme të deteve në të ardhmen e botës – dhe për disa, mbijetesa e vendeve të tyre. Ambasadori i Samoas në OKB, Fatumanava-o-Upolu III Pa’olelei Luteru, duke folur në emër të Aleancës së Shteteve të Vogla ishullore, të cilën ai kryeson, i tha këshillit: “Ka një sërë shembujsh të rinj të ndikimit të fillimit të papritur dhe të ngadaltë të klimës. ndryshimi në ishujt e vegjël, nga baticat mbretërore, te super uraganet deri te rritja e pandalshme dhe e paprecedentë e nivelit të detit.” Ndikimi mbi njerëzit dhe ekonomitë e ishujve “do të vazhdojë të jetë i jashtëzakonshëm”, tha ai, duke ngritur çështjet e mbijetesës dhe vazhdimit të tyre si shtete. Anëtarët e aleancës “janë ndër emetuesit më të ulët të gazeve serrë që nxisin ndryshimin e klimës dhe rritjen e nivelit të detit. Megjithatë, ne përballemi me disa nga pasojat më të rënda të rritjes së nivelit të detit, “tha Lutero. “Të presësh që një shtet i vogël ishull të mbajë mbi supe barrën e rritjes së nivelit të detit, pa ndihmën e komunitetit ndërkombëtar, do të jetë kulmi i pabarazive.”
Ai tha se bashkëpunimi për të trajtuar rritjen e deteve është “një detyrim ligjor” për çdo vend dhe se ekziston një nevojë urgjente që kombet të përmbushin angazhimet e tyre ndërkombëtare për ndryshimet klimatike dhe financat. Ambasadori Amatlain Kabua i Ishujve Marshall tha se shumë nga mjetet për të trajtuar ndryshimet klimatike dhe rritjen e deteve janë tashmë në Këshillin e Sigurimit dhe “mund të ftohen veprime më të fokusuara nga sistemi ndërkombëtar”. Por ajo tha: “Ajo që nevojitet më shumë në vullnetin politik për të filluar punën, e mbështetur nga një përfaqësues special i OKB-së” për të nxitur veprimin global. Ambasadorja e SHBA Linda Thomas-Greenfield tha se “kërcënimi i rritjes së nivelit të detit është real, është rezultat i drejtpërdrejtë i krizës sonë klimatike dhe është çështje e paqes dhe sigurisë ndërkombëtare”.
“Këshilli duhet të marrë masa,” tha ajo, duke vënë në dukje kërcënimin e qindra miliona njerëzve në zonat e ulëta bregdetare që do të humbin shtëpitë, mjetet e jetesës dhe komunitetet e tyre.
“Për fat të mirë, ndikimet më të këqija mund të shmangen, por ne duhet të veprojmë tani dhe duhet të veprojmë së bashku”, tha Thomas-Greenfield.
Presidenti i Asamblesë së Përgjithshme Csaba Kőrösi tha: “Në normën aktuale, niveli i detit do të jetë 1 deri në 1.6 metra më i lartë deri në vitin 2100, sipas Programit Botëror të Kërkimit Klimatik”.
“Në deltat e Nilit dhe Mekong – disa nga rajonet më të pasura bujqësore në botë – dhjetë deri në njëzet për qind e tokës së punueshme do të fundosen nën valë,” tha ai. “Ngritja e nivelit të detit nga klima po provokon gjithashtu pyetje të reja ligjore që janë në thelb të identitetit kombëtar dhe shtetëror. Çfarë ndodh me sovranitetin e një kombi – përfshirë anëtarësimin në OKB – nëse ai fundoset nën det?” ai pyeti.
“Shkenca na thotë se nëse qytetet apo vendet zhduken varet nga fakti nëse ne si njerëz i kundërvihemi kërcënimit,” tha Kőrösi.
